Θέατρο Επιδαύρου

Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου είναι στρατηγικά τοποθετημένο στην εύφορη πεδιάδα της Αργολίδας της ανατολικής Πελοποννήσου, κτισμένο στη δυτική πλαγιά του Κυνόρτιου όρους. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του ιερού που ήταν αφιερωμένο στον θεραπευτή θεό Ασκληπιό, στο Ασκληπιείο Επιδαύρου. (Η Επίδαυρος πήρε το όνομά της από τον ήρωα Επίδαυρο, γιο του Απόλλωνα). Θεωρείται το τελειότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο από άποψη ακουστικής και αισθητικής, καθώς και ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα παγκοσμίως. Επίσης, έχει συμπεριληφθεί από την UNESCO στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2007 από το Georgia Institute of Technology, απέδειξε ότι η εκπληκτική ακουστική του θεάτρου οφείλεται σε ένα προηγμένο σύστημα σχεδιασμού κατά το οποίο οι σειρές καθισμάτων από ασβεστόλιθο φιλτράρουν τους ήχους χαμηλής συχνότητας, ενισχύοντας τους ήχους υψηλής συχνότητας.

Όπως αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας, το αρχαίο θέατρο κατασκευάστηκε κατά τον 4^ο π.Χ. (340 π.Χ-330 π.Χ.) από τον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον Νεότερο στο πλαίσιο της γενικής ανοικοδόμησης του ιερού. Με μέγιστη χωριτικότητα 13.000-14.000 θεατών, το θέατρο της Επιδαύρου φιλοξενούσε παραστάσεις αρχαίου δράματος και μουσικούς αγώνες. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο θεραπείας των ασθενών, καθώς υπήρχε η πεποίθηση πως η παρακολούθηση δραματικών παραστάσεων είχε ευεργητικά αποτελέσματα για την ψυχική και την σωματική υγεία των ασθενών.

Σήμερα, το μνημείο διατηρεί την χαρακτηριστική τριμερή διάρθρωση ενός Ελληνιστικού θεάτρου, διαθέτοντας κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα. Κατά τους Ρωμαϊκους χρόνους το αρχαίο θέατρο δεν υπέστη μετατροπές, όπως συναντάμε σε αρκετά ελληνικά θέατρα.

Το σκηνικό οικοδόμημα του θεάτρου κτίστηκε σε δύο οικοδομικές φάσεις. Η πρώτη φάση τοποθετείται στα τέλη του 4^ου π.Χ. αιώνα και η δεύτερη στα μέσα του 2^ου π.Χ. αιώνα. Κατά την πρώτη φάση κατασκευάστηκαν η ορχήστρα, το κάτω διάζωμα-12 κερκίδες με 34 σειρές καθισμάτων (εδωλίων) η κάθε μία- και το σκηνικό οικοδόμημα. Κατά την δεύτερη φάση το κοίλο επεκτάθηκε προς τα πάνω με την κατασκευή του άνω διαζώματος- 22 κερκίδες με 21 σειρές εδωλίων η κάθε μία-και η σκηνή πήρε την Ελληνιστική μορφή της.

Το κοίλο του θεάτρου είναι κατασκευασμένο από ασβεστολιθικό υλικό (ενώ τα αναλήμματά του αποτελούνται από πωρόλιθο) και διαιρείται καθ’ ύψος σε δύο άνισα τμήματα: το κάτω κοίλο ή θέατρο και το άνω θέατρο ή επιθέατρο. Οι κατώτερες σειρές του άνω και κάτω κοίλου έχουν τη μορφή προεδρίας, θέσεις δηλαδή που προορίζονταν για σημαντικά πρόσωπα.

Το κέντρο του θεάτρου αποτελεί η κυκλική ορχήστρα, διαμέτρου 20 μέτρων. Στο κέντρο της βρίσκεται κυκλική λίθινη πλάκα, η βάση του βωμού ή η θυμέλη. Την ορχήστρα περιβάλλει ειδικός υπόγειος αποχετευτικός αγωγός (ο εύριπος) τον οποίο κάλυπτε λίθινος κυλινδρικός διάκοσμος.

Απέναντι από το κοίλο και πίσω από την ορχήστρα αναπτύσσεται το σκηνικό οικοδόμημα του αρχαίου θεάτρου, το οποίο ήρθε στο φως ερειπωμένο. Η μορφή της σκηνής χρονολογείται στην Ελληνιστική περίοδο και αποτελείται από διώροφο σκηνικό οικοδόμημα και προσκήνιο μπροστά στη σκηνή. Τέλος, το θέατρο διέθετε δύο μεγαλοπρεπείς θύρες, οι οποίες έχουν πλέον αναστηλωθεί.

Σε χρήση για αρκετούς αιώνες, το αρχαίο θέατρο καταστράφηκε το 395 μ.Χ., ενώ αργότερα, το 426 μ.Χ. ο Θεοδόσιος Β’ έκλεισε το ιερό, απαγορεύοντας όλες τις παγανιστικές δραστηριότητες σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Η πρώτη συστηματική ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου ξεκίνησε το 1881 από την Αρχαιολογική Εταιρεία, υπό την διεύθυνση του αρχαιολόγου Παναγή Καββαδία. Από το 1988, την συντήρηση του θεάτρου έχει αναλάβει η Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου αναστηλώνοντας αρχικά την ακραία δυτική κερκίδα του επιθεάτρου, το θύρωμα της δυτικής παρόδου και τους δύο αγωγούς απορροής ομβρίων της ορχήστρας.

Το μνημείο αποτελεί πόλο έλξης μεγάλου αριθμού Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, ενώ χρησιμοποιείται και για την παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων. Αξίζει να αναφέρουμε πως η πρώτη παράσταση στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου ήταν η τραγωδία «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή που ανέβηκε το 1938, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, με πρωταγωνίστριες την Κατίνα Παξινού και την Ελένη Παπαδάκη. Τέλος, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου (που ξεκίνησε το 1955) έχουν εμφανιστεί στο θέατρο ορισμένοι από τους μεγαλύτερους Έλληνες και ξένους ηθοποιούς, καθώς και η διάσημη Ελληνίδα σοπράνο, Μαρία Κάλλας.