Κάστρο του Σιδηροκάστρου

Στους πρόποδες του βουνού που ονομάζεται «Κάστρο», κοντά στο σημερινό χωριό Σιδηρόκαστρο της στα Σκορτά της Αρκαδίας ή Αρκαδιάς, δηλαδή της Τριφυλίας, Μεσσηνίας, διακρίνονται τα ερείπια ενός σπουδαίου μεσαιωνικού οχυρού. Το Κάστρο του Σιδηροκάστρου, γνωστό και ως lo castello de Ferro – Siderocastro, αποτέλεσε κατά την εποχή του σημαντικό στρατηγικό κέντρο, καθώς έλεγχε τις ορεινές διαβάσεις που συνέδεαν την Ηλεία με την Αρκαδία.
Υπάρχουν δύο εκδοχές για την ίδρυση του φρουρίου. Σύμφωνα με την πρώτη, το κάστρο υπήρχε ήδη από τη βυζαντινή περίοδο, περιβαλλόμενο από μεγάλο οικισμό, του οποίου τα ερείπια σώζονται μέχρι σήμερα. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, οι Λατίνοι που κατέλαβαν την Πελοπόννησο εγκατέστησαν εκεί φρουρά και επισκεύασαν τα τείχη, εντάσσοντάς το στην αμυντική τους οργάνωση.
Μια δεύτερη άποψη, την οποία υποστηρίζει ο ιστορικός Παναγιώτης Κωνσταντινίδης, θεωρεί ότι το κάστρο οικοδομήθηκε γύρω στο 1210 από τον Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο. Ο ίδιος το παρέδωσε στη Βαρωνία της Άκοβας, που είχε υπό τον έλεγχό της την ανατολική Ηλεία και τμήματα της δυτικής Αρκαδίας, με κέντρο το Κάστρο της Άκοβας ή Ματεγκριφόν. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, κατά περιόδους το Σιδηρόκαστρο να βρισκόταν υπό την επιρροή και της Βαρωνίας της Καρύταινας, η οποία δεσπόζε στη δυτική Αρκαδία, στην περιοχή γνωστή ως «Σκορτά».
Το Σιδηρόκαστρο μαρτυρείται και στο Χρονικό του Μορέως, το μεσαιωνικό έπος του 14ου αιώνα που περιγράφει την κατάκτηση και διοίκηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Εκεί παρουσιάζεται ως ένα από τα κομβικά φρούρια της εποχής.
Κατά τα μέσα του 14ου αιώνα, το κάστρο περιήλθε στον Ζαχαρία Ασάνη (1346–1364), ενώ το 1429 ανήκε στον Κεντυρίωνα Α΄ Ζαχαρία, έναν από τους τελευταίους μεγάλους φεουδάρχες της περιοχής. Αργότερα, το Σιδηρόκαστρο πέρασε σε βυζαντινά χέρια και αποτέλεσε μέρος του Δεσποτάτου του Μυστρά, επί δεσποτείας του Θωμά Παλαιολόγου.
Το 1460, μετά την οριστική κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Οθωμανούς, το κάστρο καταστράφηκε και ερήμωσε. Σήμερα, στις πλαγιές του βουνού, σώζονται τμήματα από τα τείχη, η δεξαμενή του οχυρού, καθώς και τα ερείπια δύο ναών: του Αγίου Ιωάννη και των Ταξιαρχών, που υπενθυμίζουν τη θρησκευτική ζωή της μεσαιωνικής κοινότητας.
Η ονομασία Σιδηρόκαστρο δεν περιορίζεται μόνο στη Μεσσηνία. Με την ίδια ονομασία συναντούμε και άλλα κάστρα στον ελληνικό χώρο: το Σιδηρόκαστρο Αχαΐας, κοντά στη Μονή Ομπλού, γνωστό ως lo castello de Ferro sopra Patrasso, αλλά και το Σιδηρόκαστρο της Στερεάς Ελλάδας, το οποίο βρισκόταν στον ορεινό όγκο της Οίτης.