Η κωμόπολη των Φιλιατρών είναι κτισμένη σε μία εύφορη πεδιάδα, σε υψόμετρο 80 μέτρων και έχει, περίπου, 5.900 μόνιμους κατοίκους. Απέχει 15 χιλιόμετρα από τους Γαργαλιάνους, 41 χιλιόμετρα από την Πύλο και 80 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα.
Η ευρύτερη περιοχή των Φιλιατρών κατοικείται τουλάχιστον από το 3000 π.Χ. καθώς έχουν παρατηρηθεί ίχνη ζωής από την Λίθινη Εποχή. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τους λίθινους πέλεκεις και τα διάφορα εργαλεία που βρέθηκαν σε ανασκαφές κατά μήκος του ποταμού Κρουνοί και σε σπήλαια της περιοχής. Κατά την αρχαιότητα, η περιοχή υπαγόταν στο βασίλειο της Πύλου του Νέστορα, καθώς η κωμόπολη των Φιλιατρών θεωρείται ως η συνέχεια της αρχαίας πόλης Εράνας.
Κατά μία εκδοχή, το όνομα των Φιλιατρών προέρχεται από τον Φράγκο βαρόνο Ντε Φιλιάτρ, ενώ κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα προέρχεται από τα πολλά πηγάδια που υπήρχαν στην περιοχή (από την εξέλιξη της λέξης «φρέαρ»). «Φιλιατρό» σημαίνει το χείλος του πηγαδιού.
Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, το τότε χωριό των Φιλιατρών αναφερόταν ως Figliatra, ενώ μετά την λήξη της Ενετοκρατίας και έναρξη της Τουρκοκρατίας, αποτέλεσε μεγάλο εμπορικό και γεωργικό κέντρο της Τριφυλίας. Το χωριό συμμετείχε και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 κατά την διάρκεια της οποίας υπέστη διάφορες καταστροφές. Το 1822-1823 λειτούργησε και το πρώτο σχολείο των Φιλιατρών. Μετά την απελευθέρωση και κυρίως από τα μέσα του 19ου αιώνα, τα Φιλιατρά αποτέλεσαν σημαντικό κέντρο παραγωγής και εμπορίου σταφίδας με μεγάλες εξαγωγές στην Ευρώπη.
Στις 27 Αυγούστου του 1886, η κωμόπολη ισοπεδώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τον μεγάλο καταστροφικό σεισμό των 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο τα Φιλιατρά, δημιουργώντας εκτεταμένες ζημίες στην Μεσσηνία και την Ηλεία.
Στην κεντρική πλατεία των Φιλιατρών (πλατεία Καποδιστρίου) δεσπόζει το Βενετσιάνικο σιντριβάνι του 19ου αιώνα, το οποίο παραγγέλθηκε το 1871 από την Φλωρεντία. Επίσης, στη βορειοδυτική είσοδο της κωμόπολης ξεχωρίζει το ομοίωμα του Πύργου του Άιφελ (ύψους 26 μέτρων) το οποίο κατασκευάστηκε το 1960 από τον γιατρό και γλύπτη Χάρυ Φουρνιέ (Χαράλαμπο Φουρναράκη).
Στα νοτιοανατολικά των Φιλιατρών, ανάμεσα σε ελιές, βρίσκεται ο μικρός σταυρεπίστεγος ναός της Αναλήψεως του Σωτήρος, ο οποίος αποτελεί τον αρχαιότερο ναό του είδους του στον ελλαδικό χώρο. Αξίζει, επίσης, να επισκεφθείτε το ναό της Παναγίας της Βλαχέρνας, ο οποίος κτίστηκε πριν από το 1820 και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής είναι το «Κάστρο των Παραμυθιών», το οποίο είναι έργο και δωρεά του ντόπιου γιατρού και γλύπτη Χάρι Φουρνιέ. Το κάστρο κτίστηκε την δεκαετία του 1960 και εξωτερικά κοσμείται από σκηνές και αγάλματα της Ελληνικής μυθολογίας.
Πολιούχος των Φιλιατρών είναι ο Άγιος Χαράλαμπος, ο οποίος τιμάται στις 10 Φεβρουαρίου με θεία Λειτουργία και μεγάλο πανηγύρι. Επίσης, κάθε χρόνο, στα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου, πραγματοποιείται η «Γιορτή Καρπουζιού» όπου προσφέρεται στους επισκέπτες καρπούζι της Τριφυλιακής γης. Τέλος, στα Φιλιατρά εκτυλίσσεται εξολοκλήρου η κοινωνική ταινία του Θόδωρου Μαραγκού «Λάβετε Θέσεις» (1974) η οποία παρουσιάζει τη σταδιακή ερήμωση της πόλης.
