Οι Πειρατές της Μάνης

Η πειρατεία για τους Μανιάτες ήταν επάγγελμα, δηλαδή εργασία προς εξεύρεση πόρων, αλλά παράλληλα εθεωρείτο και πολεμική πράξη, γιατί δημιουργούσε εμπόδια, φθορές και δυσκολίες στους εχθρούς(Τουρκους) και τους επίδοξους κατακτητές της Μάνης.

Οι Μανιάτες κατά καιρούς ενισχύονται από τις Μεγάλες Δυνάμεις με όπλα και πυρομαχικά. Σημαντικός σταθμός του εμπορικού δρόμου Ανατολής-Δύσης, η Μάνη με πληθώρα πειρατικών κρουσμάτων. Ξακουστοί όμως και οι Μανιάτες πειρατές, ειδικά μετά τον 16ο αι. με αποτέλεσμα η Οίτυλος να ονομάζεται Μεγάλο Αλγέρι.

Αρχικά Κίλικες και αργότερα Σαρακηνοί, Αραγωνοί, Σικελιανοί, Τούρκοι, Μαλτέζοι, Κορσικανοί, Γάλλοι, Αλγερίνοι, Μπαρμπαρέζοι κ.α. επιτέθησαν ή έδρασαν στην περιοχή της Μάνης. Παραθέτουμε τα κυριότερα πειρατικά κρούσματα :

1405. Οι Βενετοί διαμαρτύρονται στη Γένουα για την πειρατική δραστηριότητα του Nikolo da Moniglia στο θαλάσσιο χώρο της Μάνης. 1405-1460. Καταλανοί και Γενουάτες πειρατές λύμαιναν τα περάσματα του Νότου ( Μεθώνη, Μάνη, Στενό Ελαφονήσου, Κάβο Μαλιά).

1510. Στο Ταίναρο συνέλαβαν Γενουατικό γαλλιόνι με εμπ/τα αξίας 12.000 δουκάτων, Χριστιανοί πειρατές.
Στο Πόρτο Κάγιο ο Δανιήλ συνέλαβε γαλλιόνι της Αγκώνας και το οδήγησε στην Κρήτη.
Στο μεταξύ Βενετοί, Ροδίτες και Τούρκοι ασκούν πειρατεία στο Πολυδρόμιο του Νότου (Ταίναρο-Στενό Ελαφονήσου-ΚάβοΜαλιά).

1512. Τις ακτές της Μάνης κατέκλυσαν 46 Τουρκικές φούστες και πήραν μαζί τους 300 άτομα από την Κορώνη και 150 από τα Κύθηρα. Ο Βενετός πρεσβευτής D. Trevixan που επισκέφθηκε το Οίτυλο, αναφέρει ότι οι Μανιάτες από το φόβο των πειρατικών επιδρομών δεν είχαν έπιπλα στα σπίτια τους και κοιμόταν στη γη.

1517. Ο πειρατής Pietro Bodaviglia συνέλαβε στο Ταίναρο νάβα της Ραγούσης.

1518. Στο Πόρτο Κάγιο, Τουρκικές φούστες συνέλαβαν το Μάϊο νάβα της Ραγούσης που πήγαινε στη Χίο. Ο Βενετός προβλεπτής εντόπισε 4 Τουρκικές φούστες στο Ταίναρο και συνέλαβε μία απ’ αυτές.

1521. Ο ξακουστός Τούρκος πειρατής Σινάν Ρέϊς-κουνιάδος του Αρχικουρσάρου Βαρβαρόσσα-που δρούσε στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Μάνης, επιτέθηκε με 4 φούστες στη νάβα του Zuan di Stefano κοντά στο ακρωτήριο Ακρίτας. Ο κυβερνήτης της νάβας Μιχαλέτος - από τη Μήλο - κάηκε προσπαθώντας να βάλει φωτιά στην πυρίτιδα και το 19μελές πλήρωμά του τραυματίστηκε.

1525. Ο Βενετός προβλεπτής Ζ. Moro καταδίωξε τον πειρατή Μποστάν Ρέϊς που εγκατέλειψε τις φούστες στο Ταίναρο και διέφυγε με το πλήρωμά του στις ακτές της Μάνης.

1530. Γαλλικές νάβες, ασκούν πειρατεία στο Πολυδρόμιο του Νότου.

1532. 11 Τουρκικές γαλέρες και 2 φούστες άσκησαν πειρατεία στη Μάνη.

1533. Ο Κούλφα Ρέϊς-Τούρκος πειρατής- δρούσε στις ακτές της Μάνης.

1600. Ο Γάλλος προσκυνητής στους Αγ. Τόπους H. Castella αναφέρει ότι οι Μανιάτες ήταν οπλισμένοι σαν σκαντζόχοιροι.

1601 ο Viviers και 4 γαλέρες της Μάλτας, έκαψαν το φρούριο του Πασσαβά και έκαναν σκλάβους 55 Μανιάτες.

1605. Οι Ιππότες της Μάλτας διεσκόρπισαν στη Μάνη τον Τουρκικό στόλο.

1612. Γαλέρες του Αγ. Στεφάνου άρπαξαν 2 Καραμουζάλ στη Μάνη. 13 Κρητικές γαλέρες δέχτηκαν επίθεση στο Βίτυλο και συνέλαβαν τον Παπαγιώργη Γιατρό και τον Θ. Μαλεύρη σε αντίποινα.

1615. Πλησίον της Μάνης ο Καπουδάν Πασάς Χαλίλ -που ηγείτο 37 γαλερών- σταματά το μπερτόνι του Έμο και ερευνά αν υπάρχουν σ’ αυτό Μανιάτες. Ζητά από τη Βενετική Δημοκρατία να μην δώσει άσυλο στους Μανιάτες διότι επαναστάτησαν εναντίον του «Μεγάλου Αυθέντου». Το ίδιο διάστημα Σικελικές γαλέρες έδωσαν στο Πόρτο Κάγιο 300 αρκεβούζια και άλλα όπλα και σκότωσαν 800 Τούρκους.

1618. 4 Αλγερινά Μπερτόνια με 300 άνδρες πλήρωμα το καθένα - συνέλαβαν το πλοίο του Πέτρου ντι Βέσκοβι. Ο ίδιος με το πλήρωμά του διεσώθη στο Βίτυλο.

1622. 50 Μανιάτες οπλισμένοι με αρκεβούζια, επιτέθηκαν στο πλοίο του Βιντσέντσου Σιλβέστρι - από τη Σικελία - που διέπλεε στον κάβο Ματαπά.

1624. 13 Μπαρμπαρέζικα πλοία με τον Βερνίσογλι επιτέθηκαν στη Μάνη και επιχείρησαν απόβαση...αλλά επέστρεψαν στα πλοία τους κατά 200 λιγότεροι. Οργισμένοι συνέλαβαν τον αρχηγό τους και τον οδήγησαν δέσμιο στη Μπαρμπαριά.

1637. 5 πειρατικά της Μπιζέρτας έφεραν σκλάβους Μανιάτες.

1637. Καθυστερημένα έφθασαν τα γράμματα στον Κούνο - για τους συγγενείς τους που ήταν σκλάβοι σε πειρατικά της Μπιζέρτας - και όταν οι Μανιάτες πήγαν να τους ελευθερώσουν, τα πειρατικά είχαν αποπλεύσει.

1639. Το Γαλλικό εμπορικό σκάφος «Παναγία του Λορέτο» συνελήφθη από 3 μπεργαντίνια και 2 φελούκες των Μανιατών.

1640. 3 Μανιάτικες φελούκες συνέλαβαν 4 Τούρκους της Ναυπάκτου. Το ίδιο έτος οι Μανιάτες σκότωσαν 4 πειρατές και 4 αιχμαλώτισαν, όταν επιχείρησαν να διαρπάξουν ένα πλούσιο μοναστήρι.

1644. Ο ξακουστός κουρσάρος Αντώνιος Μανιάτης με 22 άνδρες πλήρωμα, συνέλαβε σε βάρκα 5 Εβραίους και μια Τουρκάλα με την υπηρέτριά της.

1645. Ο Αντώνιος Μανιάτης συνέλαβε ως σκλάβους έναν Αγά της Κορώνης και άλλα 4 άτομα. Έξω από την Κορώνη συνήφθη ναυμαχία και οι Μανιάτες σκότωσαν 25 Τούρκους και συνέλαβαν 7 πειρατικά σκάφη.

1646. Οι Μανιάτες συνέλαβαν Τουρκικό πλοίο που ερχόταν από τα Χανιά. Μανιάτικα μπρεγαντίνια, συνέλαβαν - στη Ζάκυνθο - βάρκα στην οποία επέβαιναν 3 γιοί του εξοχώτατου Τζώρζη Κουερίνι. Επίσης στη Μάνη συγκρούστηκαν Μαλτέζικα με 7 Μπαρμπαρέζικα.

1655. Ο Αντώνης Γερακάρης συνέλαβε στο Ελαφονήσι Τουρκικό πλοίο με 30 κωπηλάτες.

1667. Μανιάτικα πειρατικά, πολιόρκησαν πλοία του Τούρκικου στόλου στον Χάνδακα Κρήτης.

1668. Ο La Guiletiere αναφέρει ότι στον Πύργο της Μάνης τους συνέλαβαν Μανιάτες που βγήκαν από τις σπηλιές και γράφει χαρακτηριστικά: «..Δε βλέπεις παρά ένα σωρό ασπρολίθαρα, ένα κοτρώνι. Ξαφνικά αυτό το Κοτρώνι σαλεύει, τινάζεται, ορμάει επάνω σου και σε πιάνει από το λαιμό..».

1669. Ο Γάλλος Guillet αναφέρει για τους διαβόητους κουρσάρους Μανιάτες Θεόδωρο και Αναπλιώτη που πούλησαν τις γυναίκες τους - ο ένας την γυναίκα του άλλου - σε Μαλτέζο πειρατή.

1670. Μανιάτες πειρατές λήστεψαν το πλήρωμα 3 Αγγλικών πολεμικών και συνέλαβαν 4 αιχμαλώτους στην Ελαφόνησο, όπως αναφέρει ο περιηγητής Covel.

1673. Ο Κ. Γερακάρης έφερε 7 γαλέρες από τη Μάλτα στις Κιτριές για την πολιορκία της Ζαρνάτας.

1703. 40 βάρκες, 3000 κάτοικοι της Κάτω Μάνης και 1000 Μανιάτες που πέρασαν το Μακρυπλάγι επιτέθηκαν στην πεδιάδα της Καλαμάτας. Τους σταμάτησε ο Βενετός προβλεπτής Ζ. Foscarini.

1710. Ο πειρατής Ζώρζης Μανέτας με 2 γαλιότες και 5-6 φελούκες ήταν κυρίαρχος στο Αρχιπέλαγος και μετά κατέκλυσε τη Μάνη έχοντας μαζί του Τουρκικά λάφυρα.

1718. Ο Γάλλος περιηγητής Depellegrin εντυπωσιασμένος από τους Μανιάτες αναφέρει: «Μεγαλόσωμοι, Ρωμαλέοι στρατιώτες .. και οι γυναίκες τους συναγωνίζονται σε σωματική ρώμη..»

1718. Μέ τη συνθήκη του Πασάροβιτς ο θαλάσσιος χώρος Μάνης - Στ. Ελαφονήσου - Κυθήρων και Φαλκονέρας, έγινε η σφηγκοφωλιά των Χριστιανών πειρατών του Αιγαίου. Πολλά πειρατικά κατέπλεαν στη Μάνη για επισκευές ή για να ξεχωρίσουν τη λεία τους.

1720. Ο Βέλγος De Mirone αναφέρει ότι πόδισαν στο Πόρτο Κάγιο με το πλοίο και οι Μανιάτες τους πούλησαν εμπορεύματα. Αυτοί μάλιστα κράτησαν ομήρους 2 ιερείς Μανιάτες που διέφυγαν όμως τη νύκτα και άρχισε το ντουφεκίδι. Το πρωί το πλοίο παράδερνε στις βραχουριές ( οι Μανιάτες τους είχαν κόψει τους κάβους τη νύκτα ) και κατόρθωσαν να διαφύγουν με 6 τραυματίες.

1727. Ο Κρητικός Νικολέτος συνέλαβε στα Κύθηρα 2 λόντρες από το Μεσολόγγι και τις έφερε στη Μάνη, όπου και διέμενε.

1729. Ο Ζακυνθινός κουρσάρος Μανδραπήλιας συνέλαβε Γαλλική Ταρτάνα και την οδήγησε στη Μάνη.

1730. Ο Α. Fourmont, απεσταλμένος του Λουδοβίκου ΙΕ΄, διέπραξε βανδαλισμούς στις Αρχαιότητες της Σπάρτης για να εκδικηθεί τους Μανιάτες.
Έξαρση της Μανιάτικης Πειρατείας το 1740-1770 σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο

1744. Μωραϊτες συνέλαβαν Γαλιότα κουρσάρων Μανιατών με Ουγγρική σημαία.

1747. Το Αγγλικό Princess, με 76 κανόνια, δρούσε στο Ταίναρο τον ΙΗ΄ αι. Το Στενό της Ελαφονήσου ήταν κέντρο εξόρμησης και συνάντησης όλων των πειρατών της Δύσης διότι ήταν το φυσικό σύνορο μεταξύ Οθωμανικής αυτοκρατορίας και Βενετίας. Το τρίγωνο «Ταίναρο-Κύθηρα-ΚάβοΜαλιάς-Στενό Ελαφονήσου» έβριθε από πειρατές.

1748. Μανιάτης πειρατής ( που ήταν ο φόβος και ο τρόμος για τα πλοία όλων των εθνοτήτων ) συνέλαβε Γαλλική Ταρτάνα και το Φεβρουάριο του 1749 επιτέθηκε στο κάστρο των Κυθήρων και απομακρύνθηκε με τα κανόνια.

1750. Ο διαβόητος Μανιάτης πειρατής που απεκαλείτο Μονόφθαλμος τρομοκρατούσε όλα τα πλοία από το Ταίναρο μέχρι το Αιγαίο. Τον Απρίλιο συνέλαβε Ελληνικό Τζιμπέρι στη Μεθώνη, καταδιώχθηκε όμως από τους Βενετούς και συνελήφθη από τους Τούρκους στη Μάνη. Το ίδιο διάστημα κι’ άλλος αρχικουρσάρος Μανιάτης τρομοκρατούσε το Αρχιπέλαγος. Συνελήφθη από τον Μενεή μαζί με το πλήρωμά του.

1745 - 1755. 40 Αγγλικά πειρατικά, που στα πληρώματά τους είχαν και Κυθήριους, επισκευάζονταν στη Μάνη, όπως καταμαρτυρεί επιστολή του Κυρ. Βαρκαμάδα από τα Βάτικα, προς τον Βατικιώτη Παν. Κολυβοδιάκο.

1753. Οι Μανιάτες πειρατές κούρσεψαν 5 πλοία που πήγαιναν λάδι στη Γαλλία.

1755-1763. Οι Άγγλοι χρησιμοποίησαν Μανιάτες, Τσιριγώτες και άλλους Έλληνες κουρσάρους κατά τον επταετή πόλεμο με τη Γαλλία..

1759. Στις 30/4 ο Λουκάς Βαλσαμάκης κούρσεψε πλοίο του Λιβόρνο στα Κύθηρα και το οδήγησε στη Μάνη.

1763. Πειρατικός Πίγκος με 80 Μανιάτες, 16 κανόνια και κυβερνήτη τον Κορσικανό Μαθιό, δρούσε στο Αιγαίο και κούρσεψε σαμπεκίνο της Σαντορίνης με μπαμπάκια.

1764. Ο Σκλαβούνος Μάρκος Λούκοβιτς, αρμάτωσε πειρατική φελούκα στη Μάνη. Στις 29 Οκτωβρίου πειρατική λόντρα (με πάνω από 150 Μανιάτες πλήρωμα) και Ταρτάνα διέφυγαν την καταδίωξη από τη Μάνη.

1760-1770. Οι Μανιάτες συνεργάζονται με τους Μαλτέζους κουρσάρους. Χήρα Μανιάτισσα (συζ. Αρχικουρσάρου) μάλιστα εξέδιδε αποδείξεις καταβολής φόρων και οι Μαλτέζοι πειρατές επέτρεπαν την ελεύθερη διέλευση στους «ταμειακώς» εντάξει εμπόρους. Στα Ορλωφικά οι Τούρκοι κατέσφαξαν όσους Σπετσιώτες δεν πρόλαβαν να διαφύγουν στη Μάνη. Το διάστημα αυτό πολλοί Σφακιανοί πειρατές έδρασαν στο θαλάσσιο χώρο Μάνης - Ελαφονήσου - Κυθήρων - Κάβο Μαλιά.

1776. Ο ληστής Κολοκοτρώνης αρμάτωσε στα Καρδάμυλα πειρατική γαλιότα και με 80 Μανιάτες και Σφακιανούς, λεηλάτησε Γαλλικά και Βενετικά πλοία.

1782. Ο Γάλλος περιηγητής Choisenl Couffrier - πρεσβευτής στη Κων/λη - αναφέρει ότι οι πιο επίφοβοι Έλληνες πειρατές ήταν οι Μανιάτες

1788. Ο Νικόλαος Μαυρομιχάλης συνέλαβε στην Κίμωλο, Γαλλικό μπρίκι με φορτίο για τους Τούρκους και το μετέφερε στη Μάνη. Στη μάχη απελευθέρωσής του, οι Μανιάτες τραυμάτισαν 46 Γάλλους.

1790. Ο Μιχ. Γκιόλμα, συνεργάτης του Λ. Κατσώνη, επάνδρωσε το πειρατικό του με 50 άνδρες στην Τσίμοβα της Μάνης.

1791. Ο Λ. Κατσώνης και ο Α. Ανδρούτσος με στόλο 24 πλοίων, κάνουν πειρατικό ορμητήριό τους το Πόρτο Κάγιο. To ίδιο διάστημα δρούσε στην Κίμωλο Μανιάτικη φελούκα με Ρώσικη σημαία.

1794. Στην Κίμωλο, 20 Μανιάτες, λήστεψαν τους κατοίκους. Στην Αντίπαρο, Μανιάτες με καπετάνιο τον Κεφαλλονίτη Στεκούλη λεηλάτησαν το νησί και Μανιάτες με το Ζαχαριά τη Φολέγανδρο.

1797. Ο αρχιπειρατής Στεκούλης, επικεφαλής Μανιατών, κούρσεψε την Αμοργό και τη Σαντορίνη και το 1798 απειλήσανε τα Κύθηρα.

1802. Μανιάτες κούρσεψαν το καϊκι του Μιχ. Κουντούρη στη Σίφνο.

1803. Ο Γ. Βούλγαρης έλαβε εντολή από τον Καπουδάν Πασά, να εξαθρώσει τον πειρατή Λωβό κι’άλλους Μανιάτες πειρατές. 1817. Ο Παν. Τρουπάκης (Μούρτζινος) συνέλαβε με την πειρατική γαλιότα του 1 Γαλλικό και 1 Βενετσιάνικο πλοίο κοντά στα Κύθηρα. Ο Γάλλος πρόξενος στα Επτάνησα Α. Sauveur αναφέρει ότι οι Μανιάτες πειρατές κολυμπάνε αθέατοι και κόβουν άγκυρα και παλαμάρια για να πέσει το πλοίο έξω, όπου αυτοί καραδοκούν. Γνωστή είναι η ναυτική παροιμία:
« Από τον Κάβο Ματαπά / σαράντα μίλια μακριά / κι’ από τον Κάβο Γρόσο / ...σαράντα κι’ άλλο τόσο».

1828. Ο Καποδίστριας προέβη στη δίωξη της πειρατείας στο ελεύθερο Ελληνικό κράτος.