Μονή Βουλκάνου
Η Μονή Βουλκάνου βρίσκεται στο όρος Ιθώμη (σε υψόμετρο 359 μέτρων) σε μικρή απόσταση από την Αρχαία Μεσσήνη. Πρόκειται για το ιστορικότερο και μεγαλύτερο μοναστηριακό συγκρότημα της Μεσσηνίας. Η αρχική θέση της μονής ήταν στην κορυφή του όρους Ιθώμη, εκεί όπου υπήρχε αρχαίο ιερό του Ιθωμάτα Διός. Μάλιστα, το χάλκινο πόδι αναθηματικού τρίποδα που βρέθηκε κοντά στη μονή δέιχνει ότι η λατρεία του Ιθωμάτα ανάγεται στη Γεωμετρική, τουλάχιστον, περίοδο.
Σύμφωνα με την παράδοση, η μονή ιδρύθηκε το 725 από εικονολάτρες καλόγερους και το καθολικό της είναι αφιερωμένο στη Κοίμηση της Θεοτόκου, διακοσμημένο με αξιόλογες τοιχογραφίες του 1608 (έργα των αδελφών Δημητρίου και Γεωργίου Μόσχου από το Ναύπλιο).
Στις αρχές του 17ου αιώνα, λόγω των δυσκολιών διαβίωσης, οι καλόγεροι την εγκατέλειψαν και μεταφέρθηκαν χαμηλότερα, στη σημερινή θέση. Το όνομα της Μονής Βουλκάνου (και παλαιότερα «Βουρκάνο» ή «Δορκάνο») κατά πάσα πιθανότητα το οφείλει σε Βυζαντινό άρχοντα ή κτήτορα, στον οποίο ανήκε η περιοχή του όρους Ιθώμη.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή έχοντας αξιόλογη περιουσία και μετόχια στη Μεσσηνία και στη Σμύρνη. Ήταν καταφύγιο κλεφτών και αρματολών, συμβάλοντας ενεργά στην Επανάσταση του 1821 με την προσφορά χρημάτων και τροφίμων. Το 1825, πυρπολήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ και οι μοναχοί της κατέφυγαν στη Μάνη και στη Ζάκυνθο. Μαζί τους πήραν και την εικόνα της Παναγίας και τελικά επέστρεψαν το 1828. Έκτοτε η μονή λειτουργεί χωρίς διακοπή.
Το συγκρότημα περιβάλλεται από κτίσματα κελιών και βοηθητικών χώρων. Στη συμβολή της μεσημβρινής με την δυτική πτέρυγα των κελιών υπάρχει Βυζαντινό Φωτάναμα, ειδικός χώρος με εστία φωτιάς και πεζούλια περιμετρικά, στα οποία κάθονταν οι μοναχοί και ζεσταίνονταν τον χειμώνα. Το καθολικό κτίστηκε το 1701 και πήρε την σημερινή του μορφή στις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για σταυροειδή ναό με τρούλο και στο εσωτερικό του διέθετε αξιόλογες τοιχογραφίες που καταστράφηκαν από τον Ιμπραήμ και επικαλύφθηκαν με ασβέστη, το 1882. Στο ναό φυλάσσεται η εξαιρετικής τέχνης θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Βουλκανιώτισσας ή Οδηγήτριας που λέγεται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Η εικόνα φέρει την επιγραφή: «Η Οδηγήτρια η επονομαζόμενη τω όρει Βουλκάνω». Η παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο κρεμασμένη στα κλαδιά ενός σχίνου, ενώ δίπλα της κρεμόταν ένα καντήλι.
Η μονή διαθέτει επίσης κειμήλια, καθώς και λείψανα αγίων που εκτίθενται σε μουσειακό χώρο. Μεταξύ των λειψάνων είναι η Κάρα του Οσιομάρτυρος Ηλία του Αρδούνη, τμήμα της Κάρας του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και τμήμα χειρός και ποδός του Αγίου Ιωάννη του Μονεμβασιώτου. Στη, δε, πλούσια βιβλιοθήκη της μονής υπάρχουν παλαιά και νέα βιβλία, ιδιόχειρα συγγράμματα, Τουρκικά έγγραφα, καθώς και τέσσερα Σιγίλλια των κατά καιρούς Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως.
Σήμερα, η παλαιά μονή είναι κλειστή και λειτουργεί μονάχα την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου. Η νέα μονή εορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ στις 20 Σεπτεμβρίου γίνεται εορτασμός και λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας στη Μεσσήνη. Από τη νύχτα, χιλιάδες άνθρωποι οδοιπορούν συνοδεύοντας τη Βουλκανιώτισσα Κυρά, διανύοντας μία απόσταση 20 χιλιομέτρων.