Το κάστρο της Καλαμάτας
Το Κάστρο της Καλαμάτας βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης, σε χαμηλό βραχώδη λόφο επάνω από τον ποταμό Νέδοντα. Η ίδρυσή του ανάγεται στην Βυζαντινή περίοδο, ωστόσο η σημερινή του μορφή οφείλεται σε μεγάλη ανακατασκευή του από τον Φράγκο πρίγκιπα και ιδρυτή του πριγκιπάτου της Αχαϊας, Γοδεφρείδο Α’ Βιλλεαρδουϊνο, στις αρχές του 13ου αιώνα. Το κάστρο υπήρξε κληρονομικό φέουδο της οικογένειας των Βιλλεαρδουίνων από το 1205 έως το 1322, οπότε η τελευταία απόγονος της οικογένειας Μαχώ του Αινώ έχασε κάθε κληρονομικό και κυριαρχικό δικαίωμα στην ηγεμονία της Αχαϊας.
Κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα, πάνω στα αρχαία ερείπια των ανακτόρων της πόλεως των Φαρών, οι Χριστιανοί έκτισαν μία εκκλησία όπου υπήρχε μία εικόνα της Παναγίας με μαύρα, ωραία, «καλά» μάτια. Ήταν η λεγόμενη Παναγία η «Καλομάτα», που αργότερα έγινε «Καλαμάτα», δίνοντας το όνομα στην πόλη των Φαρών. Μάλιστα, με το όνομα αυτό αναφέρεται και στο «Χρονικό του Μορέως».
Όπως προαναφέρθηκε, κατά την Φραγκοκρατία το κάστρο ανακατασκευάστηκε, ενώ προστέθηκαν και νέες οχυρώσεις. Ο Γοδεφρείδος Α’ Βιλλεαρδουϊνος το έκανε κατοικία του και έδρα της Βαρωνίας των Καλαμών. Κατά τον 15ο αιώνα, το κάστρο πέρασε στα χέρια των Οθωμανών και την περίοδο 1685 μέχρι το 1715 στους Ενετούς που συντήρησαν τις υπάρχουσες οχυρώσεις, ενώ προσέθεσαν και νέες. Το 1715, το κάστρο ανακατέλαβε ο Δαλμάτ Αγάς για λογαριασμό των Τούρκων. Το 1825 το κάστρο πολιορκήθηκε από τον Ιμπραήμ, δημιουργώντας του εκτεταμένες καταστροφές, χάνοντας, έτσι την στρατηγική του σημασία, ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα είχε πλέον εγκαταλειφθεί.
Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο χώρος του κάστρου χρησίμευσε για την στρατοπέδευση των Ιταλικών δυνάμεων, οι οποίοι εγκατέστησαν αντιαεροπορικά πυροβόλα και κατασκεύασαν κάποιες οχυρώσεις. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί πως η διαμόρφωση του κάστρου σε αλσύλλιο, συνδέεται με τον πεζογράφο Ζαχαρία Παπαντωνίου, ο οποίος διετέλεσε νομάρχης Μεσσηνίας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Το Κάστρο της Καλαμάτας αποτελεί τυπικό δείγμα των κάστρων που ίδρυσαν οι Φράγκοι προκειμένου να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή. Στο πιο απόκρημνο σημείο του κάστρου (στην κορυφή του λόφου) υψώνεται ένας πύργος-καταφύγιο με θολοσκέπαστη δεξαμενή νερού, όπου έχουν εντοπιστεί και λείψανα ναού. Ένας εσωτερικός οχυρωματικός περίβολος περιβάλλει την κορυφή του λόφου, ενώ ένας δεύτερος περίβολος προστατεύει μία μεγαλύτερη περιοχή. Τα τείχη του κάστρου είναι κατακόρυφα και ακολουθούν τη φυσική διαμόρφωση του εδάφους, ενώ δεν σώζονται οι επάλξεις τους. Πάνω από την θύρα εισόδου ξεχωρίζει το εντοιχισμένο ανάγλυφο του Λέοντα του Αγίου Μάρκου, μαρτυρώντας τις επεμβάσεις των Ενετών.
Το 1950, στο νότιο άκρο του κάστρου κτίστηκε μικρό θέατρο (700 περίπου θέσεων) το οποίο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί χορευτικές, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, καθώς και παραστάσεις του «Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας». Τέλος, στο Κάστρο της Καλαμάτας εκτυλίσσεται και το πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα του Άγγελου Τερζάκη, «Πριγκίπισσα Ιζαμπώ».