Η Καλαμάτα είναι η πρωτεύουσα του νομού Μεσσηνίας με πληθυσμό που φτάνει τους 54.000 κατοίκους. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου (μετά την Πάτρα) και είναι κτισμένη στους πρόποδες του όρους Καλάθι. Η Καλαμάτα απέχει 223 χιλιόμετρα από την Αθήνα.
Η ιστορία της πόλης ξεκινάει κατά τα Ομηρικά έτη, όπου ο Όμηρος αναφέρει την αρχαία πόλη Φαραί που ήταν κτισμένη στο σημείο, περίπου, όπου βρίσκεται σήμερα το Φράγκικο κάστρο. Από τα μέσα του 8ου π.Χ. αιώνα μέχρι και τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα, η Καλαμάτα (Φαραί) ήταν υπό την Λακωνική κυριαρχία. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει τις Φαρές στα «Μεσσηνιακά-Ηλιακά» (160-170 μ.Χ.) στον δρόμο του από τη νότια Λακωνία προς τη Μεσσήνη. Κατά την Μεσοβυζαντινή περίοδο και μέχρι τον 10ο αιώνα, τα διαθέσιμα στοιχεία για την ιστορία της πόλης είναι ελάχιστα.
Το σημερινό της όνομα το πήρε η πόλη είτε από ένα παλαιό Βυζαντινό μοναστήρι, το οποίο ήταν αφιερωμένο στην Παναγία την «Καλαμάτα», είτε από τα καλάμια του ποταμού Νέδοντα και συγκεκριμένα από τον λαϊκό τύπο «καλάματα».
Το σημαντικότερο γεγονός της μαχρόχρονης ιστορίας της Καλαμάτας είναι η απελευθέρωσή της από τους Τούρκους, στις 23 Μαρτίου του 1821, με πρωταγωνιστές τους Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και Παπαφλέσσα. Όλοι μαζί συμμετείχαν στην πανηγυρική δοξολογία που τελέστηκε στον μικρό Βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων (με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα) που σήμερα δεσπόζει στο ιστορικό κέντρο της πόλης και είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα. Μάλιστα, από την Καλαμάτα η Μεσσηνιακή Γερουσία συνέταξε τα δύο σημαντικά κείμενα, «Προειδοποίηση προς τα Ευρωπαϊκά αυλάς» και «Προκύρηξη».
Στα τέλη του 19ου αιώνα κτίστηκε το λιμάνι της Καλαμάτας, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα έχοντας χαρακτηριστεί ως «η Μασσαλία του Μωριά».
Στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης δεσπόζει το κάστρο, το οποίο ανάγεται στην Βυζαντινή περίοδο, ωστόσο η σημερινή του μορφή οφείλεται στην ανοικοδόμησή του από τον Γοδεφρείδο Α’ Βιλλεαρδουίνο, στις αρχές του 13ου αιώνα. Το κάστρο έχει την τυπική μορφή ενός Βυζαντινού κάστρου με κατακόρυφα τείχη και ακρόπυργο με θολοσκέπαστη δεξαμενή νερού. Το 1950, στο νότιο άκρο του κάστρου κατασκευάστηκε μικρό ανοιχτό θέατρο όπου κάθε καλοκαίρι πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ακριβώς κάτω από το Κάστρο της Καλαμάτας βρίσκεται ο ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος που είναι και ο μητροπολιτικός ναός της πόλης. Η εκκλησία εορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου όπου την ημέρα εκείνη πραγματοποιείται μεγαλοπρεπής εορτασμός με παράλληλες εκδηλώσεις.
Στα νότια του κέντρου της Καλαμάτας αξίζει να επισκεφθείτε το «Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων», το μοναδικό στο είδος του υπαίθριο μουσείο σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1986, αλλά λόγω του μεγάλου σεισμού, ολοκληρώθηκε το 1990. Στα εκθέματα του υπαίθριου μουσείου περιλαμβάνονται ο σιδηροδρομικός σταθμός, τέσσερις πλατφόρμες επιβίβασης, ο υδατόπυργος, επτά ατμάμαξες, μία ντιζελάμαξα, τρία επιβατηγά οχήματα κ.α.
Στο ιστορικό κένρτο της Καλαμάτας, στο κτίριο της παλιάς Δημοτικής Αγοράς στεγάζεται το «Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας» με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται από την περίοδο της Εποχής του Χαλκού μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Το Αρχαιολογικό Μουσείο χωρίζεται σε τέσσερις κύριες ενότητες: την επαρχία Τριφυλίας, Μεσσήνης, Πυλίας και Καλάμάτας.
Ένα ακόμη μουσείο, το οποίο αξίζει να επισκεφθείτε, είναι το «Στρατιωτικό Μουσείο της Καλαμάτας» όπου φιλοξενούνται διάφορα ιστορικά κειμήλια, όπως όπλα, στρατιωτικές στολές διαφόρων περιόδων κ.α. Επίσης, εντύπωση προκαλούν στον επισκέπτη και τα άρματα που βρίσκονται στον προαύλιο χώρο του μουσείου, με το αεροσκάφος F-5 να ξεχωρίζει.
Το «Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Καλαμάτας», στεγάζεται σε ένα διώροφο νεοκλασικό κτίριο και χωρίζεται σε θεματικές ενότητες που αφορούν την αγροτική ζωή, τη βιοτεχνία, την υφαντική τέχνη, την αγγειοπλαστική και την σαπωνοποιία. Επίσης, στον πρώτο όροφο υπάρχει μία ενότητα αφιερωμένη στη βιβλιοδεσία και την τυπογραφία μιας και στην Καλαμάτα λειτούργησε το πρώτο τυπογραφείο της απελευθερωμένης Ελλάδας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η «Συλλογή Ελληνικών Ενδυμάτων «Βικτωρία Γ. Καρέλια» που περιλαμβάνει ενδυματολογικά σύνολα (γυναικεία και ανδρικά) από όλες της περιοχές της Ελλάδος, καθώς και μοναδικά κοσμήματα.
Στην κεντρική πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β’ ξεχωρίζει το «Μνημείο Φωτός», ένα υπαίθριο σύγχρονο έργο τέχνης, το οποίο αποτελείται από μέταλλο, λευκό μάρμαρο και φωτογλυπτικά στοιχεία. Το μνημείο είναι έργο του γλύπτη Παναγιώτη Λαμπρινίδη και είναι δωρεά του Ι»δρύματος Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου».
Από το 1995, κάθε Ιούλιο, στην πόλη διεξάγεται το «Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας» με σειρά παραστάσεων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, εργαστηρίων, καθώς και παράλληλες εκδηλώσεις που κάθε χρόνο ελκύουν χιλιάδες επισκέπτες. Επίσης, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται και το «Καλαματιανό Καρναβάλι», κατά την διάρκεια του οποίου λαμβάνει χώρα η παρέλαση των αρμάτων, καθώς και καρναβαλικές εκδηλώσεις σε διάφορα σημεία της πόλης.
Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε πως η Καλαμάτα είναι η γενέτειρα πολλών σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως είναι ο οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821, Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος), ο πολιτικός και δέκα φορές πρωθυπουργός, Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, η ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, ο «πατέρας της Λαογραφίας» Νικόλαος Πολίτης, ο μουσικοσυνθετης και πιανίστας διεθνούς φήμης Yanni και πολλοί ακόμη.
