Σημείο 9-Διαδρομή του Ν. Καζαντζάκη και του αληθινού Γεώργιου Ζορμπά στη Στούπα
Σε αυτή τη γωνιά της Μάνης, ανάμεσα σε βράχους και πράσινο, κυλά αέναα ένα ρυάκι κρυστάλλινης ζωής. Είναι η πηγή του Πρίντζιπα, σημείο ταπεινό και ιερό, που τρέφεται απευθείας από τα σπλάχνα του Ταϋγέτου. Εδώ, τα νερά δεν έχουν απλώς γεύση – έχουν μνήμη. Γιατί από αυτά τα νερά δροσίστηκαν, κάποτε, δύο μορφές που σημάδεψαν τη λογοτεχνία και την ανθρώπινη φιλία: ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Γιώργος Ζορμπάς.
Στην περίοδο της παραμονής τους στη Στούπα, κατέβαιναν συχνά στην πηγή για να πιουν νερό, να ξεκουραστούν, να συλλογιστούν. Εδώ, μακριά από τον θόρυβο, ανάμεσα στη σιωπή των δέντρων και το μουρμουρητό του νερού, το βλέμμα γινόταν καθαρότερο και ο λόγος ετοιμαζόταν να γεννηθεί.
Η προέλευση του ονόματος – Από τον Βιλεαρδουίνο στον Πρίντζιπα
Κατά την τοπική παράδοση, η πηγή πήρε το όνομά της από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο, ηγεμόνα του Μορέως, που γύρω στο 1250, συνήθιζε να ξεκουράζεται εδώ. Την εποχή εκείνη κατείχε το κοντινό κάστρο Μποφόρ και είχε, λένε, μια ιδιαίτερη αγάπη για αυτό το μέρος. Έτσι, η πηγή έγινε "του Πρίντζιπα", και το όνομα, ξενικό και ευγενικό, έμεινε ζωντανό μέχρι σήμερα.
Η Αμορόζα – Απόπειρα θανάτου, έμπνευση ζωής
Αλλά η πηγή δεν φιλοξένησε μόνο βασιλιάδες και φιλοσόφους. Φιλοξένησε και δράματα καρδιάς. Από τους βράχους που την πλαισιώνουν, έπεσε κάποτε στη θάλασσα μια γυναίκα — η Αμορόζα, όπως την έλεγαν οι ντόπιοι. Ήταν η ερωμένη του μηχανικού του μεταλλείου, του Διαμαντόπουλου. Όταν κατέφθασαν οι συγγενείς της από τον Βόλο, φαίνεται πως πιέστηκε, ντράπηκε, φοβήθηκε — και πήδηξε στο κενό. Ο ίδιος ο Διαμαντόπουλος έπεσε πίσω της και τη διέσωσε από βέβαιο πνιγμό.
Η ιστορία της συγκλόνισε την τοπική κοινωνία, μα κυρίως φώλιασε βαθιά στο μυαλό του Καζαντζάκη. Πολλοί εικάζουν πως η Αμορόζα στάθηκε η μυστική έμπνευση για τη Μαντάμ Ορτάνς, την εμβληματική μορφή του μυθιστορήματος Αλέξης Ζορμπάς.
Η Μαντάμ Ορτάνς, με την τραγικότητα, τη φθορά, την πληγωμένη της θηλυκότητα και την ανυπότακτη ψυχή, μοιάζει να έχει βγει από το ίδιο κύμα με την Αμορόζα: γυναίκες μόνες, παθιασμένες, με μια καρδιά που δεν χώρεσε στους συμβατικούς ρόλους της κοινωνίας.
Η πηγή ως συμβολισμός – Τόπος εξαγνισμού και μετάβασης
Η πηγή του Πρίντζιπα δεν είναι απλώς ένας φυσικός σχηματισμός – είναι σύμβολο εξαγνισμού και μετάβασης. Εδώ ο Ζορμπάς ξεδιψούσε το σώμα, και ο Καζαντζάκης το πνεύμα. Εδώ, μέσα στη δροσιά της, διαλύονταν οι αγωνίες της μέρας και γεννιόταν η ελπίδα για το επόμενο βήμα.
Δεν είναι τυχαίο που ο συγγραφέας επέλεξε να ζήσει κοντά της, στο σπιτάκι των Εξαρχουλαίων, που ζήτησε να του νοικιάσουν «για τρεις μήνες», όπως αναφέρει στην επιστολή προς τον Ζορμπά. Ήθελε να έχει την πηγή κοντά του — όχι μόνο για το νερό της, αλλά για το βάθος της.
Η Πηγή του Πρίντζιπα είναι τόπος όπου η ιστορία έγινε θρύλος, ο θρύλος έγινε λογοτεχνία, και η λογοτεχνία έγινε παγκόσμια φωνή.
Εδώ συναντιούνται:
– Ο Βιλεαρδουίνος με την ιπποτική του περηφάνεια
– Η Αμορόζα με τον έρωτά της
– Ο Ζορμπάς με την αστείρευτη δίψα του για ζωή
– Ο Καζαντζάκης με την ανήσυχη πνοή του για νόημα
Κι εσύ, περιηγητή, αν ακουμπήσεις το χέρι σου στο νερό, αν σκύψεις να πιεις, ίσως να μη δροσιστεί μόνο το στόμα σου — ίσως νιώσεις και την ψυχή σου να ξεδιψά.